MACZEK’S EER

Schrijver
Juriaan van Waalwijk en Moniek Hover
Locatie
Breda, Begraafplaats / Memorial
Thema
Vrijheid

Stanislaw Maczek werd vanwege zijn militaire ervaring in 1938 commandant van de 10e Gemotoriseerde Cavalerie Brigade van Polen. Na de Duitse inval in 1939 kwam hij via Noord-Afrika in Frankrijk terecht. In Frankrijk vocht hij met andere gevluchte Polen opnieuw tegen de Duitsers. Hierna bouwde hij in Engeland de 1e Poolse Pantserdivisie op.

Na de landing in Normandië en bloedige gevechten bij Falaise (augustus 1944) komt Maczek met zijn divisie aan bij de stadsgrenzen van Breda.

Generaal Maczek heeft al veel verwoesting gezien in Europa. Om die reden besluit hij Breda van deur tot deur te bevrijden in plaats van het volle geschut van zijn tanks te gebruiken.

In de strijd om Breda komen veel Poolse militairen om, maar de stad wordt uiteindelijk vrijwel zonder burgerslachtoffers door de Polen bevrijd. Zij worden feestelijk onthaald door de Bredanaars en generaal Maczek wordt gehuldigd tot ere­burger van Breda.

Tijdens de festiviteiten wordt in februari 1945 in Jalta een besluit genomen dat veel Polen al vreesden. De leiders van de drie grote geallieerde partijen (de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Sovjet Unie) besluiten dat Polen na de oorlog onder de Russische invloedssfeer komt.

De bevrijding van Europa moet worden voortgezet, maar verschillende Poolse tankcommandanten rijden niet meer verder. Er ontstaat onrust nu ze beseffen dat ze Polen, hun eigen land, waarschijnlijk nooit zullen bevrijden. Baca (generaal Maczek) roept zijn officieren bijeen en stuurt ze naar de commandanten met de boodschap: “Op ons vaandel staat: God, Eer en Moederland en hoewel we ons Moederland niet meer hebben, hebben we nog wel onze Eer. Met elkaar zwoeren we een opdracht te vervullen en die zullen we samen eervol volbrengen. Hoe moeilijk de toekomst voor ons ook zal zijn.”

De Polen volgen hun leider en gaan verder in de strijd. Zij bevrijden delen van Nederland en Duitsland en leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

De geallieerden erkenden de nieuwe communistische Poolse regering. Dit regime zag de Polen, die aan geallieerde zijde hadden gevochten, als landverraders. De bevrijders van Breda werden in feite bannelingen van hun eigen land. Stanislaw Maczek werd het Poolse staatsburgerschap ont­nomen en hij vestigde zich met zijn gezin in Schotland. Hij had te kort gediend in het Britse leger om aanspraak te kunnen maken op een Brits pensioen. Om rond te komen werkte hij enige tijd als barman in een hotel. Als zijn voormalige mannen hem daar opzochten werd hij altijd met veel respect behandeld. Nadat Polen een democratie was ge­worden, werd ook Stanislaw Maczek gerehabiliteerd. Hij stierf in 1994, 102 jaar oud. Het was zijn wens begraven te worden in Breda, bij zijn manschappen op de Poolse Militaire Erevelden. Zo ge­beurde het ook. Andrew Maczek, de zoon van de Generaal herinnert zich een les van zijn vader nog goed: “True honor is never self serving.”

FOTO
Stanislaw Maczek (rechts) tijdens zijn opmars door Frankrijk in 1944

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

SAMENWERKENDE PARTNERS

MACZEK’S HONOUR

Authors
Juriaan van Waalwijk & Moniek Hover
Location
Breda, Cemetery/ Memorial
Theme
Freedom

Because of his military experience, Stanislaw Maczek became commander of the 10th Motorised Cavalry of Poland in 1938. After the German invasion in 1939 he arrived in France via North Africa. In France he fought against the Germans alongside other Polish fugitives. After that he formed the 1st Polish Armoured Division in Great Britain.

After the Normandy Landings and the fierce fighting in Falaise (August 1944), Maczek arrived with his division on the outskirts of the Dutch town of Breda.

General Maczek had already seen plenty of devastation in Europe. For this reason he decided to liberate Breda house by house instead of using the full firepower of his tanks.

Many Polish soldiers died in the fighting in Breda, but the town was eventually freed by the Poles with almost no civilian casualties. They were given a rapturous welcome by the people of Breda and General Maczek was appointed an honorary citizen of Breda.

In February 1945 a decision was made in Jalta that many Polish already feared. The leaders of the three main Allies (United States, United Kingdom and the Soviet Union) decided that after the war Poland would come under Russian influence.

The liberation of Europe had to be continued, but many Polish tank commanders were unwilling to advance any further. Unrest grew as they realised that they would probably never be able to liberate their own country, Poland. Baca (general Maczek) called his officers together and sent them to the tank commanders with the message: ‘On our banner it says: God, Honour and Fatherland, and although we no longer have our fatherland, we still have our honour. Together we swore to fulfil a mission and together we will achieve it with honour, however difficult our own future will be.’

The Poles obeyed their leader and continued with the battle. They liberated parts of the Netherlands and Germany and so made an important contribution to the ending of the Second World War.

The Allies recognised the new communist Polish government. This regime considered the Poles who had fought with the Allies to be traitors. The liberators of Breda were in fact exiled from their own country.

Stanislaw Maczek had his Polish nationality taken away and he settled with his family in Scotland. He had not served in the British army for long enough to claim a British pension, so to make ends meet he worked for some time as a barman in a hotel. When his former troops visited him there he was always treated with respect. When Poland became a democracy, Stanislaw Maczek was rehabilitated. He died in 1994 aged 102. It was his wish to be buried in Breda, next to his men in the Polish Military Field of Honour. And that happened. Andrew Maczek, the General’s son, remembered a lesson from his father: ‘True honour is never self-serving.’

PHOTO
Stanislaw Maczek (right) during the advance through France in 1944

PARTNERS