MACZEK’S EER

Stanislaw Maczek werd vanwege zijn militaire ervaring in 1938 commandant van de 10e Gemotoriseerde Cavalerie Brigade van Polen. Na de Duitse inval in 1939 kwam hij via Noord-Afrika in Frankrijk terecht. In Frankrijk vocht hij met andere gevluchte Polen opnieuw tegen de Duitsers. Hierna bouwde hij in Engeland de 1e Poolse Pantserdivisie op.

Na de landing in Normandië en bloedige gevechten bij Falaise (augustus 1944) komt Maczek met zijn divisie aan bij de stadsgrenzen van Breda.

Generaal Maczek heeft al veel verwoesting gezien in Europa. Om die reden besluit hij Breda van deur tot deur te bevrijden in plaats van het volle geschut van zijn tanks te gebruiken.

In de strijd om Breda komen veel Poolse militairen om, maar de stad wordt uiteindelijk vrijwel zonder burgerslachtoffers door de Polen bevrijd. Zij worden feestelijk onthaald door de Bredanaars en generaal Maczek wordt gehuldigd tot ere­burger van Breda.

Tijdens de festiviteiten wordt in februari 1945 in Jalta een besluit genomen dat veel Polen al vreesden. De leiders van de drie grote geallieerde partijen (de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Sovjet Unie) besluiten dat Polen na de oorlog onder de Russische invloedssfeer komt.

De bevrijding van Europa moet worden voortgezet, maar verschillende Poolse tankcommandanten rijden niet meer verder. Er ontstaat onrust nu ze beseffen dat ze Polen, hun eigen land, waarschijnlijk nooit zullen bevrijden. Baca (generaal Maczek) roept zijn officieren bijeen en stuurt ze naar de commandanten met de boodschap: “Op ons vaandel staat: God, Eer en Moederland en hoewel we ons Moederland niet meer hebben, hebben we nog wel onze Eer. Met elkaar zwoeren we een opdracht te vervullen en die zullen we samen eervol volbrengen. Hoe moeilijk de toekomst voor ons ook zal zijn.”

De Polen volgen hun leider en gaan verder in de strijd. Zij bevrijden delen van Nederland en Duitsland en leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

De geallieerden erkenden de nieuwe communistische Poolse regering. Dit regime zag de Polen, die aan geallieerde zijde hadden gevochten, als landverraders. De bevrijders van Breda werden in feite bannelingen van hun eigen land. Stanislaw Maczek werd het Poolse staatsburgerschap ont­nomen en hij vestigde zich met zijn gezin in Schotland. Hij had te kort gediend in het Britse leger om aanspraak te kunnen maken op een Brits pensioen. Om rond te komen werkte hij enige tijd als barman in een hotel. Als zijn voormalige mannen hem daar opzochten werd hij altijd met veel respect behandeld. Nadat Polen een democratie was ge­worden, werd ook Stanislaw Maczek gerehabiliteerd. Hij stierf in 1994, 102 jaar oud. Het was zijn wens begraven te worden in Breda, bij zijn manschappen op de Poolse Militaire Erevelden. Zo ge­beurde het ook. Andrew Maczek, de zoon van de Generaal herinnert zich een les van zijn vader nog goed: “True honor is never self serving.”