DE GEALLIEERDEN KOMEN ER AAN … OF TOCH NIET?

Een voorschot op de bevrijding

Een lokale afdeling van de OD had onderdak gevonden in het boswachtershuis op Landgoed De Vloeiweide nabij Rijsbergen. Diep verscholen in de bossen bood het huis van Ernest en Maria Neefs-Koijen een perfecte schuilplaats voor onderduikers en leden van de Ordedienst. Zich ten volle bewust van de enorme risico’s, gaf Moederke Neefs, want zo stond ze in de omgeving bekend, het verzet onderdak. Maria vond dat haar normale christenplicht. Bovendien wilde ze graag iets terugdoen, want dankzij het verzet was haar 18-jarige zoon Emiel de Arbeitseinsatz ontlopen.

Het boswachtershuis wordt onder commando van Paul Windhausen direct ingericht als radiopost van waaruit vier marconisten berichten over Duitse stellingen doorseinen. Helaas laat de zo vurig gewenste bevrijding geen uren of dagen, maar zelfs weken op zich wachten. Met elke nieuwe dag groeit de kans op ontdekking of verraad voor de 16 tijdelijke bewoners (marconisten, onderduikers en een bewakingsgroep) van De Vloeiweide. Vluchtende Duitse soldaten doorkruisen het gebied en de Feldgendarmerie patrouilleert er. De post werd uiteindelijk verraden door Lodewijk de Coster, een Vlaming in dienst van de Duitsers.

Verraad van de radiopost

In de vroege morgen van 5 oktober 1944 omsingelt een Duitse militaire eenheid, onder bevel van luitenant Kurt Steinmeier, de boswachterswoning. Op een paar honderd meter van de woning worden twee mitrailleurs in stelling gebracht. Om half zes wordt de aanval via de keukendeur ingezet. De bewoners van het huis zijn niet van plan zich zonder slag of stoot over te geven. Over en weer wordt er geschoten en met handgranaten gegooid. Commandant Paul Windhausen vraagt de Duitsers om Moederke Neefs en haar kinderen een vrije aftocht te geven. Hij wordt prompt dodelijk getroffen. Zoon Emiel treft daarop hetzelfde lot. Maria Neefs zoekt nu met 7 van haar 8 kinderen dekking in de kelder; een wilde bestorming van het huis volgt.

Zinloze slachtoffers

Aan het eind van deze chaotische ochtend blijken er twaalf mensen te zijn omgekomen, waaronder drie aan Duitse zijde en vijf van de Ordedienst. De overige acht leden van de Ordedienst worden de volgende dag gefusilleerd. Ook het gezin Neefs betaalt een hoge prijs: Maria en drie van haar kinderen, Emiel (18), Rietje (16) en Correke (4) overleven het drama niet. Enkele weken later, op 28 oktober 1944 wordt Rijsbergen bevrijd door de 104e Amerikaanse Infanterie Divisie.

Opgenomen in de collectieve herinnering

Naar aanleiding van het drama is zowel op De Vloeiweide als nabij de Schietheide (fusilladeplaats) een monument opgericht. Breda eerde de heldhaftige Maria al eerder met het Maria Koijenhof. Rijsbergen (gemeente Zundert) volgt bijna 75 jaar na dato met de vernoeming van twee straten naar Maria en haar echtgenoot in een nog te bouwen woonwijk.