VERLOSKUNDE ACHTER TRALIES

Locatie
Den Bosch
Schrijver
Eric Alink

Alle leven begint klein. Met een cel die zich deelt. Uit die splitsing ontstaan nieuwe cellen, die zich telkens weer delen. Zo groeit leven, wist de Joodse Annie Troostwijk-Samuel [27]. Nog maar zes weken, beloofde de kalender, dan was de zwangere vrouw uitgeteld. Maar razzia’s teisterden haar woonplaats Arnhem. In oktober 1943 vluchtte Annie met haar man Abraham [24] naar Amsterdam. Hun eenjarige dochter Greetje lieten ze achter op een onderduikadres.

Amsterdam bleek evenmin veilig. Het Joodse echtpaar waagde de gok: met de trein naar België. Maar op het station van Den Bosch liep het mis. Samen belandden ze in het lokale Huis van Bewaring. Voortaan had celdeling twee betekenissen. De ene was jammerlijk begonnen; de andere na bijna negen maanden voltooid. In de buik van Annie wachtte een kind op bevrijding.

Pijnbomen

Zaterdag 13 november 1943. Een frisse dag volgens het KNMI. De luchtvochtigheid: 78 procent, met waarschijnlijk uitschieters in Den Bosch. Het is een dag van vruchtwater en tranen. In de medische gevangenisruimte schenkt Annie het leven aan zoontje Ivor. Zelden was het woord verloskunde zo schrijnend.

Na een maand moeten Annie, Abraham en Ivor op transport naar Westerbork. Het doorgangskamp kijkt uit op pijn­bomen, want de natuur zegt waar het op staat. Op 25 januari 1944 lijkt zelfs de hemel commentaar te geven. Terwijl Annie, Ivor en 946 andere Joden in goederenwagons worden gepropt, beleeft de wereld kortstondig een zons­verduistering – maar verduitsering is een gerechtvaardigde ver­spreking.

Na drie dagen komen moeder en kind in Auschwitz aan. Nog diezelfde dag worden ze vermoord. Tussen hun cel in Den Bosch en de gaskamer in Polen liggen slechts 76 dagen. Abraham zal twee maanden later sterven. Ergens in Oost-Europa, maar de horizon zwijgt over de locatie. Onwetende Greetje? Nadat haar onderduikadres is verraden, belandt de peuter in het kampweeshuis van Westerbork.
Op 13 september 1944 vertrekt ze met de trein die de geschiedenis in zal gaan als Het Laatste Kindertransport. Bestemming: Bergen-Belsen. Maar Greetje overleeft de oorlog.

In 1965 trouwt ze met Robert Coopman. Ook hij is een ver­raden Joodse wees. In 2001 doen ze een schokkende ontdekking. Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zij in dezelfde goederenwagon hebben gezeten. Lang voor hun verliefdheid hebben ze elkaar al ontmoet. Robert was vier, Greetje bijna twee.

Vrouwenvleugel

Nooit heeft Greet het exacte lot van haar ouders en broertje gekend. Ze waren vermoord, dat wist ze. Maar de gebeurtenissen tussen Arnhem en hun dood? In april 2017 kreeg Greet de precieze toedracht te horen, nadat de gemeente Den Bosch haar in Israël – haar huidige woonplaats – had weten op te sporen.

In juli 2017 reisde ze naar Nederland. Aarzelend stapte Greet de ziekencel in het leegstaande Huis van Bewaring binnen, waar haar broertje was geboren. Ze bezocht ook de vrouwenvleugel. Achter welke deur haar moeder gevangen heeft gezeten, is onbekend. Was het cel 1.01? Op de muur staat een verzuchting gekrabbeld: ‘God, de liefde is weg.’ Maar Greet is gebleven. Op 4 mei 2018 bezocht ze voor de tweede keer het oude Huis van Bewaring. Die dag onthulde ze de struikelsteen voor Ivor, haar broertje dat ze nooit heeft gezien.

Er ís een foto van Ivor Arnold Troostwijk, zoals zijn volledig naam luidt. Een grofkorrelige zwart-witfoto van een huilend kind dat op een kussen ligt. Al jaren is de foto op de website www.joodsmonument.nl te zien. Maar de werkelijkheid is vaak krankzinniger dan het oog weet. Omwille van zuiverheid verklapte Greet in mei 2018 een geheim, dat Crossroads mag openbaren. De foto is niet van haar broertje. Het is een babyfoto uit Arnhem, van Greetje zelf. Een leugentje om levenswil, omdat ze het onverdraaglijk vond dat er geen foto van Ivor bestond.