DOOD IN HABIJT

Locatie
trappisten/trappistinnenklooster Berkel-Enschot
Schrijver
Tjeu Cornet
Als kind heette Veronica (1911) gewoon Wies. Ze groeide op in Bergen op Zoom, in een devoot katholiek gezin. Dat pa en ma Löb vroeger Joods waren, bleef verder onbesproken. Nu telde enkel de aanbidding van Jezus Christus en de verering van de Heilige Maagd Maria. Waar kon dat beter dan in het klooster? Precies daar lag dus de toekomst van de kinderen.

“Graag, m’n jongen, sta ik jullie allen af aan Jezus.” Zo zwaait moeder zes van haar kinderen uit, die vanaf 1926 één voor één de kloosters intrekken. Drie broers gaan naar abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot. Twee zusjes naar het nabijgelegen trappistinnenklooster Koningsoord. Als jongste van de zes klopt ook de ziekelijke Wies daar in 1937 aan. Vanaf dat moment heet zij zuster Veronica.

 

Kerkelijk protest

Op 2 augustus 1942, rond half vier in de morgen, zingt Veronica in het koor. Dat is haar enige plezier in het kloosterleven. De buitenwereld, zelfs bezoek, ziet ze alleen door tralies. Met andere nonnen praat zij in gebaren. Ze weet niets van wat er buiten gebeurt. Dus ook niet dat in alle kerken een verklaring van de aartsbisschop is voorgelezen. Een protest tegen de deportatie van joden. Daar zijn de nazi’s razend over. De jacht op joodse katholieken is geopend.

 

Opgepakt

Een uur later dringt politie het klooster binnen. Twee zusters Löb worden gepakt. Andere nonnen willen dat ze vluchten. “Nee”, zegt een van de zusjes. “Ik geef mij over mijn Heer.” Veronica is intussen onvindbaar. Ze heeft zich verstopt, te ziek om mee te gaan. En de politie heeft haast. Die rijdt met de twee nonnen naar abdij Koningshoeven. Daar worden hun drie broers opgepakt. Opnieuw het advies te vluchten. “Nee. Ze hebben gedreigd tien paters te doden als wij niet meegaan.”

 

Reünie

Wat daarna gebeurt, hoort de zieke Veronica pas later. Zonder enig verzet laten de broers zich wegvoeren. Maar ze zijn nog niet buiten of ze worden verrast door luid geroep. Enthousiast worden ze begroet vanuit het politiebusje. Dat zijn onze zusjes! Misschien wel veertien jaar hebben ze elkaar niet gezien! De onverwachte reünie brengt hen buiten zinnen. Een SS’er mompelt: “Het lijkt wel of jullie een feestje vieren.” “Klopt, jullie helpen ons alleen maar sneller in de hemel te komen!”

 

Ontsnapt

Het feest is gauw voorbij. De hele groep wordt overgebracht naar Amersfoort, Westerbork en ten slotte Auschwitz. In het najaar van 1942 worden de vijf broers en zusjes daar vergast. Zeker zes keer wordt Veronica opgeroepen zich te melden. Dat doet ze telkens ook. God is haar kennelijk goedgezind, want steeds weet zij aan vervolging te ontkomen. De ene keer schiet de Joodse Raad haar te hulp, dan weer de kloosterarts. En als zij uiteindelijk naar Westerbork moet, wordt ze er na vijf dagen ontslagen. Uitgeput door tbc sterft ze op 1 augustus 1944, in haar eigen klooster, drie maanden voor de bevrijding.

Op 2 augustus 1942 werden samen met de broers en zusjes Löb 245 Joodse katholieken opgepakt. Hun lotgevallen maakten uiteenlopende reacties los. De katholieke kerk roemde de martelaren die zich tot het ware geloof hadden bekeerd. Sommige Joden zagen hen juist als afvalligen. Maar wat deed het er eigenlijk toe. De nazi’s wisten precies wie ze hebben moesten.

Historisch kader Kerkelijk verzet
De katholieke clerus, pastoors en bisschoppen, genoten in Brabant doorgaans veel gezag. Sommige geestelijken steunden de bezetting, anderen hielden zich  op de vlakte, en weer anderen  steunden het verzet. Bijvoorbeeld tegen anti-Joodse maatregelen. In juli 1942 schreven katholieke bisschoppen, samen met andere kerken in Nederland, een protestbrief. Het wegvoeren van Joodse Nederlanders  was in strijd met de idee van ‘gerechtigheid en barmhartigheid.’ Veel Nederlandse pastoors lazen het protest in hun kerk voor. Als vergelding werden in heel Nederland 245 katholieke Joden gearresteerd. De meeste stierven in Auschwitz.

Lees hier meer over kerkelijk verzet: https://www.verzetsmuseum.org/museum/nl/tweede-wereldoorlog/koninkrijkdernederlanden/nederland/nederland-maart_1941-april_1943/kerken

FOTO
De broers en zussen Löb, van wie er zes intraden in het klooster
(Afbeelding: NIOD, z.j.)

SAMENWERKENDE PARTNERS