UDENAAR WIJST BEVRIJDERS DE WEG

Schrijver
Tjeu Cornet
Locatie
Piusplein, 5402EA, Uden
Thema
Strijd 1944

Met ‘Operatie Market Garden’ wilden de geallieerden zo snel mogelijk de Duitsers verslaan en een eind maken aan de oorlog. Duizenden parachutisten landden in de herfst van 1944 diep in vijandelijk gebied. Zij moesten alle bruggen over de grote rivieren veroveren en verdedigen, totdat een invasieleger vanuit het zuiden hulp zou bieden. De langverwachte bevrijdingsoperatie inspireerde sommige gewone Nederlanders zich aan te sluiten bij de internationale troepenmacht.

Onderduik

Hans Schoon (Uden, 1921) verhuisde al voor de oorlog met de hele familie naar Nijmegen. Zijn vader was er directeur van het gemeentelijk slachthuis. Hans doorliep de middelbare school aan het Canisiuscollege en speelde bij hockeyclub Union. Vlak voor de oorlog haalde hij zijn gymnasiumdiploma. Hij ging studeren aan de Rooms-Katholieke Handelshoogeschool, de huidige Tilburg University.

Als de oorlog uitbreekt, krijgen Hans en zijn medestudenten de loyaliteitsverklaring onder hun neus. De verklaring, die sinds begin 1943 geldt, plaatst elke student voor een lastige keuze. Wie tekent, moet zich onthouden van iedere actie tegen het Duitse Rijk. Wie niet tekent, mag geen colleges meer volgen. Hans heeft een maand bedenktijd. Maar die heeft hij niet nodig. Hij weigert de verklaring te tekenen. En hij kent de consequenties. Hans duikt direct onder in de buurt van Uden, de streek die hij zo goed kent. Op zijn onderduikadres slaagt hij er nog net in zijn eerste studiejaar met succes af te ronden .

Op patrouille

In het najaar van 1944 komt Operatie Market Garden op gang. Op 19 september wordt Uden bevrijd. Na een jaar kan Hans Schoon dus zijn schuilplaats verlaten. Als hij hoort dat de geallieerden de volgende dag al Nijmegen bereiken, houdt hij het niet meer. Hij haast zich naar zijn vriend Bob Tiemstra. ‘Bob, ik heb daar gewoond! We moeten wat doen, man. Gewoon helpen, meedoen! Ga je mee?’ Samen melden ze zich aan bij de Amerikaanse 82e luchtlandingsdivisie. Met hun kennis van de streek en in hun beste Engels wijzen zij de geallieerden overal de weg. Als gids en als tolk, maar zonder enige gevechtservaring, gaan zij mee op patrouille naar de gevaarlijkste plekken.

Ook nadat Operatie Market Garden op 26 september is beëindigd, blijven Hans en Bob actief. Zoals op 6 oktober. De vrienden nemen dan deel aan een patrouille in Elst. Plots klinkt er geweervuur van opzij. Dan een harde knal. Daarna zijn er nog alleen maar vlammen. Hun auto staat in lichterlaaie. Bob weet uit het wrak te komen en wordt direct door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Hans heeft geen schijn van kans. Hij verbrandt in de auto.


Gevonden

Kort daarop horen de ouders van Hans dat hun zoon vermist is. Meer weten de Amerikanen niet. De vader van Hans begint zijn zoektocht naar het graf van zijn zoon. Helaas is deze zoektocht tevergeefs. Vader Schoon plaatst een overlijdensbericht in De Gelderlander: ‘Wij verkregen zekerheid dat onze oudste zoon en broer Hans Schoon op 6 oktober 1944 in de Betuwe sneuvelde voor de bevrijding van zijn vaderland, in de leeftijd van 22 jaar.’

De naam van Hans Schoon staat vermeld op het oorlogsmonument van het Canisiuscollege en op het monument voor de gevallen studenten van Tilburg University. Maar ook op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945 en de gedenksteen van de Nijmeegse hockeyclub Union. Zijn vriend Bob Tiemstra zette zich na de oorlog in voor de oprichting van het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek. In 1983 werd Bob benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Dit verhaal is gebaseerd op de tekst van Monument voor de Vrijheid over Hans Schoon. Monument voor de Vrijheid is een digitaal monument van het Tilburg Cobbenhagen Center en Tilburg University.

FOTO – Overlijdensadvertentie Hans Schoon

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

SAMENWERKENDE PARTNERS

A YOUNG MAN FROM UDEN SHOWS THE WAY

Author
Tjeu Cornet
Location
Piusplein, 5402EA, Uden
Theme
Battle 1944

‘Operation Market Garden’ was the Allied attempt to defeat the Germans as quickly as possible and put an end to the war. In the autumn of 1944, thousands of paratroopers landed deep in enemy territory. They had to take and defend all the great river bridges until they received help from the Allied army that was advancing from the south. This long-awaited operation inspired some ordinary Dutchmen to join the international force.

In hiding 

Hans Schoon (Uden, 1921) had moved to Nijmegen with his family before the war. His father was the director of the municipal abattoir. Hans went to secondary school at the Canisiuscollege and played at Union, a local field hockey club. He got his grammar school diploma just before the war and started studying at the Roman Catholic Handelshoogeschool, now known as Tilburg University.

When war broke out, Hans and his fellow students were given a declaration of loyalty to sign. The declaration, which had been in force since the beginning of 1943, presented every student with a difficult choice. Those who signed had to refrain from any action against the German Reich. Those who do not sign were no longer allowed to attend lectures. Hans had a month to think about it, but he didn’t need it; he refused to sign the declaration. And he knew the consequences, so he went into hiding in the immediate vicinity of Uden, the region he knew so well. He just managed to complete his first year of study successfully from his hiding place.

On patrol

Operation Market Garden started in the autumn of 1944, and on 19 September Uden was liberated. Hans Schoon could leave the hiding place where he had spent a year of his life. When he heard that the Allies would be reaching Nijmegen the next day, he got really excited. He rushed to his friend Bob Tiemstra. “Bob, I lived there! We have to do something, man. Just help, join in! Will you go with me?” Together they signed up for the American 82nd Airborne Division. With their knowledge of the region and their best English they showed the Allies the way. As guides and interpreters, but without any fighting experience, they joined patrols to the most dangerous places. 

After Operation Market Garden was terminated on 26 September, Hans and Bob remained active, and 6 October was no different. On that day, the friends took part in a patrol in Elst. Suddenly gunfire sounded from the side. Then a hard bang. After that there were only flames. Their car was on fire. Bob managed to get out of the wreckage and was immediately captured by the Germans. Hans didn’t stand a chance. He perished in the flames.


Found

Shortly thereafter Hans’ parents were told that their son was missing. That’s all the Americans could say. Hans’ father started looking for his son’s grave. Unfortunately this search was in vain. Father Schoon placed a death announcement in De Gelderlander newspaper: ‘We have obtained certainty that our eldest son and brother Hans Schoon died in the Betuwe on 6 October 1944 for the liberation of his homeland, at the age of 22.’

The name of Hans Schoon is mentioned on the Canisiuscollege war memorial and on the monument for fallen students at Tilburg University. But also on the Honorary List of the Fallen 1940-1945 and the memorial stone at Union, his hockey club in Nijmegen. After the war, his friend Bob Tiemstra helped establish the Liberation Museum in Groesbeek. In 1983 Bob was appointed Officer in the Order of Orange-Nassau.

This story was based on the Monument for Freedom entry about Hans Schoon. The Monument for Freedom is a digital monument founded by the Tilburg Cobbenhagen Center and Tilburg University.

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

PARTNERS