MEN WITH A WARM BEATING HEART FOR THE NETHERLANDS

Author
Hannie Visser
Location
Biesbosch
Theme
Resistance

The Biesbosch – the tidal zone of land and water – was avoided by the German occupiers during the Second World War. For a long time, the people hiding in this wilderness felt safe and they sometimes worked for local farmers. On 10 November 1944, the German occupiers set up machine gun posts and started patrolling the area by boat. The recently liberated town of Drimmelen was showered with gunfire.

The German occupation of the Biesbosch followed a reckless act of resistance by the ‘partisans of the Biesbosch’, who had a very narrow escape. After Dolle Dinsdag (Crazy Tuesday), German deserters fled from Brabant through the Biesbosch to the northern part of Holland. Members of the resistance in Werkendam, Made and Drimmelen planned to disarm them at the little bridge of Sint Jan. After all, the war was nearly over. Several resistance members, including Piet van den Hoek, Arie van Driel and Kees van de Sande from Werkendam, soon became involved in the plan. Eventually 75 soldiers were kept hostage on two barges in the Biesbosch. However, food supplies were running low and the resistance members even considered the execution of all prisoners, but the Germans were spared after an appeal to the Geneva Convention. The risky adventure came to an end in the night of 4 to 5 November when the vessels with the 75 captured soldiers were transferred to Drimmelen, where they were handed over to the Polish liberators.

The men who brought the ships to Drimmelen could have stayed in the liberated province of Brabant to await the end of the war, but the love for their country was too strong. Piet van den Hoek, Kees van de Sande and Arie – Aaike – van Driel continued their work in the resistance as ‘Biesbosch crossers’. Twenty-one crossers continuously ferried across from liberated to occupied territory, straight through the dark Biesbosch, in canoes and dugouts. The 18-kilometre journey in a narrow canoe was rough and the crossing in December 1944 was no different. “It was pitch black when we, Aaike and Piet, reported to Kees to collect the items that had to be brought to liberated territory that night. Every nerve in our bodies was tensed. I took up the oars and Aaike sat in the back, his Sten gun at the ready. We navigated into the Nauw van de Paulus waterway and reached the Spijkerboor without any incidents. After a short while, Aaike suddenly said: ‘Wait a second, I see a boat crossing on the other side’. The tension rose. Then the sound of several gunshots from Aaike’s Sten filled the air and for a moment everything became alarmingly silent. Luckily nothing else happened that night and we could finally give our password to the guards in Drimmelen: ‘the hare has been shot’.

It did not always end well. Piet van den Hoek almost didn’t survive the crossing of 13 January 1945. His usual buddy Arie van Driel was ill and stayed behind in Drimmelen. Piet was seized by the Germans and ended up in labour camp Waterloo at Camp Amersfoort. He escaped and continued his crossings through the Biesbosch. Arie van Driel also continued the crossings tirelessly. He successfully completed the journey 53 times. However, during his 54th crossing on 18 March 1945, he was caught. Not with Piet van den Hoek, but with a few other crossers, he was arrested by the Germans. They didn’t let him go and after brutal violence he died in front of the firing squad at Fort de Bilt, together with district commander and crosser Kees van de Sande. This happened on 30 April 1945, only a few days before the liberation.

Liberation Day must have been a sad day for Piet van den Hoek. His friend and comrade Aaike sacrificed his life for freedom. The fallen crossers Arie van Driel and Kees van de Sande were buried in Werkendam on 12 May 1945. A Bible passage from John was carved into Aaike’s gravestone: ‘Greater love has no one than this: to lay down one’s life for one’s friends’. In August 1948, the three men from Werkendam received the highest honour of the Kingdom of the Netherlands: The Military Order of William. They were honoured for their heroism: courage, conduct and loyalty. Liberation Day came too late for Arie van Driel and Kees van de Sande, they were honoured posthumously. “They were not heroes, but men with a warm beating heart for the Netherlands, who sacrificed everything for their country and their countrymen, even their lives”, Piet van den Hoek wrote in his book Biesboschcrossings 1944-1945.

In February 2015, nearly seventy years after Aaike van Driel’s final and fatal crossing, Piet van den Hoek’s family wrote on his mourning card “Greater love has no one than this: to lay down one’s life for one’s friends”.

PHOTO

One of the crossing boats, crewed by P. v.d. Hoek (in the front) and A. de Keizer, near the former harbour entrance of Drimmelen.
Source: Biesbosch Museum

 

More stories by this theme

PARTNERS

MANNEN MET EEN WARM KLOPPEND HART VOOR NEDERLAND

Schrijver
Hannie Visser
Locatie
Biesbosch
Thema
Verzet

De Biesbosch – het getijdengebied van land en water – werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter gemeden. Onderduikers waanden zich de eerste oorlogsjaren veilig in deze wildernis en werkten soms bij boeren op het land. Pas op 10 november 1944 richtte de Duitse bezetter mitrailleurs posten in en voer ze met patrouilleboten door het gebied. Met geweervuur werd het reeds bevrijde Drimmelen bestookt.

De Duitse bezetting van de Biesbosch volgt na een roekeloze verzetsdaad van de ‘partizanen van de Biesbosch’, die slechts ternauwernood goed afloopt. Na Dolle Dinsdag slaan Duitse deserteurs op de vlucht vanuit Brabant dwars door de Biesbosch op weg naar Holland. Leden van het verzet in Werkendam, Made en Drimmelen smeden plannen om ze te ontwapenen bij het bruggetje van Sint Jan. De oorlog is immers bijna afgelopen. Mannen van het verzet zoals de Werkendammers Piet van den Hoek, Arie van Driel en Kees van de Sande raken al snel betrokken bij de actie. Uiteindelijk worden 75 militairen wekenlang op twee binnenvaartschepen in de Biesbosch gegijzeld, maar de voedselbevoorrading wordt allengs nijpender. Bijna ten einde raad wordt zelfs overwogen alle krijgsgevangenen te fusilleren. Maar met een beroep op de Conventie van Geneve worden de Duitsers gespaard. In de nacht van 4 op 5 november komt het hachelijke avontuur ten einde als de schepen met de 75 gevangen militairen worden overgezet naar Drimmelen, waar ze worden overgedragen aan de Poolse bevrijders.

De mannen die de schepen naar Drimmelen brengen, kunnen in het bevrijde Brabant het einde van de oorlog afwachten. Hun vaderlandsliefde is echter te groot. Piet van den Hoek, Kees van de Sande en Arie – Aaike – van Driel zetten hun verzetswerk voort als ‘Biesboschcrossers’. Met kano’s en korjalen steken éénentwintig crossers steeds weer dwars door de donkere Biesbosch over van bevrijd naar bezet gebied, een barre tocht van zo’n 18 kilometer in een smalle kano. Zoals de crossing in december 1944. “Het is een zeer donkere nacht als wij, Aaike en Piet, ons bij Kees melden om de spullen op te halen die deze nacht mee moeten naar be­vrijd gebied. Iedere zenuw van ons lichaam staat gespannen. Ik ga aan de riemen van de korjaal en Aaike zit achterin met de stengun schietklaar. Wij varen het Nauw van de Paulus in en komen zo zonder incidenten in het Spijkerboor. Na nog een eindje varen zegt Aaike plotseling: ‘Wacht eens even, ik zie een bootje oversteken aan de andere zijde’. De spanning stijgt. Plotseling klinken er een paar vuurschoten uit de stengun van Aaike en dan wordt het even beangstigend stil. Maar gelukkig gebeurde er verder deze nacht niets en konden wij eindelijk ons wachtwoord geven aan de wacht in Drimmelen: ‘de haas is geschoten’.

Niet altijd loopt het goed af. De crossing van 13 januari 1945 wordt Piet van den Hoek bijna fataal. Zijn vaste maat Arie van Driel is ziek en blijft achter in Drimmelen. Piet wordt opgepakt door de Duitsers en komt terecht in werkkamp Waterloo bij kamp Amersfoort; hij weet te ontsnappen en hervat zijn crossings door de Biesbosch. Ook Arie van Driel gaat onvermoeibaar door met de crossings, 53 keer weet hij met succes de tocht te voltooien. Tot zijn 54e crossing op 18 maart 1945. Opnieuw stapt hij in zijn kano om naar het bevrijde Brabant te roeien. Niet met Piet van den Hoek, maar met enkele andere crossers wordt hij gesnapt door de Duitsers. Zij laten hem niet meer gaan. Na brute mishandelingen sterft hij samen met de districtscommandant en crosser Kees van de Sande voor het vuurpeloton op Fort de Bilt. Op 30 april 1945, slechts enkele dagen voor de bevrijding.

Voor Piet van den Hoek moet de bevrijdingsdag een trieste dag zijn geweest. Zijn vriend en kameraad Aaike gaf zijn leven voor de vrijheid. Op 12 mei 1945 worden de gesneuvelde crossers Arie van Driel en Kees van de Sande begraven in Werkendam. Op het graf van Aaike wordt de Bijbeltekst uit Johannes gebeiteld: ‘Niemand heeft grotere liefde dan dat hij zijn leven inzet voor zijn vrienden’. De drie Werkendammers worden voor hun heldendaden in augustus 1948 onderscheiden met de hoogste militaire onderscheiding; de Militaire Willemsorde. Voor moed, beleid en trouw. Voor Arie van Driel en Kees van de Sande kwam de bevrijding te laat, zij krijgen de onderscheiding postuum uitgereikt. “Zij waren geen helden, maar mannen met een warm kloppend hart voor Nederland, die alles voor hun vaderland en hun landgenoten overhadden, ja zelfs hun leven”, zo schrijft Piet van den Hoek in zijn boek Biesboschcrossings 1944-1945.

Februari 2015, bijna zeventig jaar na de laatste fatale crossing van Aaike van Driel, schrijven de nabestaanden van Piet van den Hoek op zijn rouwkaart “Niemand heeft grotere liefde dan dat hij zijn leven inzet voor zijn vrienden”.

 

Historisch kader Biesboschcrossings

De Biesbosch was als natuurgebied vol bomen, bossen en wateren tijdens de oorlog een plek waar men zich onopgemerkt vrij kon verstoppen of juist verplaatsen. Gelegen tussen het bevrijde zuiden en de nog bezette rest van Nederland. Vanaf november 1944 maakte een groep van 21 mensen nachtelijke crossings door de Biesbosch. Van bezet gebied smokkelden ze berichten, goederen en zelfs personen naar bevrijd gebied. Deze groep heette later de line-crossers. Het waren gevaarlijke tochten, die vaak werden afgelegd in kleine bootjes. De zware weersomstandigheden maakten de crossings moeilijk. Ook was er constante dreiging om betrapt te worden en door Duitsers gevangen genomen te worden of zelfs te worden vermoord. In totaal zijn er ongeveer 370 crossings gemaakt.

Lees hier meer over de Biesboschcrossings: https://www.jaarvanverzet.nl/verzetsactie/line-crossers-biesbosch/

Bronnen:

FOTO
Eén van de crossings-boten, bemand door P. v.d. Hoek (voorin) en A. de Keizer bij de voormalige haveningang van Drimmelen.
Bron: Biesbosch Museum

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

SAMENWERKENDE PARTNERS