JONGEHEER

Locatie
Boekel

Schrijver
Tjeu Cornet

Op 28 augustus 1939 werd het Nederlandse leger gemobiliseerd om zich voor te bereiden op oorlog. Nederland maakte zich klaar voor de gewapende neutraliteit. 280.000 soldaten werden bijeengebracht op verzamelplaatsen door het hele land. De mobilisatie blonk uit in improvisatie en prettige chaos. Improviserend in een vreemde omgeving met een onduidelijk perspectief maakten gewone jongens er het beste van.

In de zomer van 1939 krijgt reserveofficier Acksen een belangrijke operationele taak. Hij wordt kwartiermaker van een bataljon gemobiliseerde militairen. Eén voor één komen de jongens in Boekel aan, nerveus en onwennig. Want wie heeft ooit een mobilisatie meegemaakt? Maar ze bouwen en knutselen dat het een lust is. Zo creëren ze hun eigen kampement, waar ze ‘s avonds lekker gaan slapen op de strozakken die Acksen hun uit naam van het Nederlandse leger aanreikt.
Behalve kamperen moet het bataljon ook oefenen. Nederland is weliswaar neutraal, maar met die Duitsers weet je het nooit. Voor een meerdaagse oefening gaat de hele groep zingend naar Veghel. ‘We gaan naar Veghel toe!’ Maar in Veghel zijn de mannen niet welkom; liever geen pottenkijkers hier! Met ‘Boekel’ in zicht gooit de kok de keuken dicht en maakt die niet meer open. Dus laat Acksen de zaak openbreken. Eten! De volgende dag al verschijnt de militaire politie om proces-verbaal op te maken.

Badhuis

Naarmate de tijd verstrijkt, verbetert de organisatie en krijgen de jongens meer en betere faciliteiten. Ze mogen vaker naar huis, vrij reizen, sporten en theateruitvoeringen bezoeken. Acksen heeft een neus voor dat soort dingen. Op zekere dag weet hij een mobiel badhuis op de kop te tikken. Dat wordt ondergebracht in een grote tent. Die tent is eigenlijk bedoeld voor het ontsmetten van soldaten na een gasaanval, maar daar ziet het er toch niet naar uit. Dus: ‘Jongens,
douchen!’
Acksen nodigt uit, beveelt, commandeert ten slotte. Maar wat hij ook probeert, de jongens gaan niet naar binnen. ‘Wat is dit. Wat is er aan de hand!?’ Waarop er uiteindelijk één antwoordt: ‘Gij denkt toch zeker niet dat ik hun allemaal naar mijn jongeheer laat kijken?’ Ze willen gewoon niet samen naakt onder de douche. En ze krijgen daarvoor ook nog steun van de dominee. Acksen staat nu zelf in zijn nakie. Maar hij zal ze onder de douche krijgen.

Textielzaak

In dergelijke situaties toont zich de ware en praktische kwartiermaker. Als de heren niet in hun blootje onder de douche willen, dan maar op een andere manier. Hij stuurt twee van hen het dorp in, naar de dichtstbijzijnde textielzaak. Ze komen terug met ieder een zak in de hand. Acksen neemt de zakken over en verzamelt de hele troep om zich heen. ‘Zo, dan nú naar de douche! ’ En hij overhandigt ieder van hen een zwembroekje. Legergroen en lekker strak.

Heel lang duurde de mobilisatie niet. Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers ons land binnen. Van neutraliteit was geen sprake meer. De dagen erna werd er hard gevochten in het Oosten van Brabant. Maar op het aanstormende Duitse leger hadden de Nederlandse voorbereidingen nauwelijks effect. Op 14 mei al volgde de capitulatie.

Historisch kader mobilisatie

In augustus 1939 was het de Nederlandse regering duidelijk: oorlog met Duitsland was een reëel gevaar. Op 28 augustus kondigde zij de Algemene Mobilisatie af: 280.000 dienstplichtige mannen werden opgeroepen voor het leger. Duizenden mannen moesten een weg vinden naar hun nieuwe post. Op 29 augustus reden er 500 extra treinen om al die duizenden soldaten naar de juiste plek te brengen. Zestig extra goederentreinen vervoerden 14.000 paarden. De mobilisatie duurde uiteindelijk negen maanden.

Lees hier meer over de mobilisatie in Nederland: https://www.tweedewereldoorlog.nl/themas/wereldwijde-schaal-conflict/nederland-in-oorlog/mobilisatie/

FOTO
Toelichting op de foto

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

← THE GOOD GERMAN - NO FAIRY TALE ÉÉN DAG VERLOF →

SAMENWERKENDE PARTNERS

MY LITTLE FELLA

Location
Boekel

Author
Tjeu Cornet

On 28 August 1939, the Dutch army was mobilised to prepare for war. The Netherlands prepared itself for armed neutrality and 280,000 troops were assembled at locations around the country. The mobilisation excelled in improvisation and delightful chaos — improvising in a strange environment with an ambiguous perspective, the young lads made the best of it.

In the summer of 1939, reserve officer Acksen was given an important operational task — the role of quartermaster in a battalion of mobilised soldiers. The young lads arrived in Boekel one by one, nervous and awkward — like most, they had never been part of a mobilisation before. Nevertheless, they set to work, constructing and tinkering, and created their own encampment, somewhere they could sleep comfortably at night atop the straw bags that Acksen had given them on behalf of the Dutch army.

In addition to camping, the battalion also carried out drills and exercises. Although the Dutch had declared themselves neutral, with the Germans there really was no telling. The group was to carry out an exercise of several days that involved the battalion going to Veghel, singing as they went. But the residents of Veghel were not interested in welcoming the ‘intruders’, and with ‘Boekel’ in sight, the cook rushed to close the kitchen and refused to reopen, so Acksen and his battalion broke in. Food! The following day, the military police arrived to compile a report.

Bathhouse

As time went by, organisation improved and the lads had more, and better, facilities. They were able to go home more often, travel freely and take part in sports or go to the theatre. Acksen had a feeling for these things. One day he managed to purchase a mobile bathhouse which he put in a large tent. The tent was actually intended as a place for decontaminating soldiers following a gas attack, but that didn’t seem much of a likelihood.

So Acksen invited, ordered and commanded his group to shower, but no matter what he tried, the lads would not go in. ‘What is this. What’s going on here?’, he asked. One of the group finally answered, ‘Well surely you don’t think I’m going to let them all see my little fella!’. They just didn’t want to shower together naked, something the minister supported them in. Acksen was the only one willing, but he was still determined to get them under the shower.

Textile store

It was in situations like this that the quartermaster excelled. If the lads didn’t want to shower naked, they’d have to do it some other way. He sent two of the lads into the village to the nearest textile shop and they each returned with a bag. Acksen took the bags and gathered the group together. ‘Perhaps now you can go in the shower?!’, and he handed each of them swimming shorts — army green, nice and tight.

The mobilisation didn’t last long and on 10 May 1940, the Germans invaded. All thoughts of neutrality were gone and in the days that followed, there was heavy fighting in eastern Brabant. Sadly though, the Dutch preparations had little effect on the advancing Germans and the country surrendered on 14 May.