WAT GEEN KIND VERWACHT MET SINTERKLAAS

Locatie
Nieuwstraat, Demer, Prins Hendrikstraat, Eindhoven

Schrijver
Laurie Wolffs

Philips werd opgericht in het centrum van Eindhoven en groeide begin jaren 30 uit tot een van de grootste bedrijven van Nederland. De Tweede Wereldoorlog brak uit in Nederland en Philips kreeg de opdracht om radioapparatuur te produceren voor de Duitsers. Dit zorgde ervoor dat het bedrijf een doelwit werd voor de ge­allieerden. Eindhovense kinderen zetten op zaterdag 5 december 1942 voor het slapen gaan hun schoen. De ochtend daarna stegen er in Engeland zo’n 100 bommenwerpers op met maar een doel: Philips uit­schakelen.

Jos Coppen is zes jaar en woont in de Nieuwstraat, het centrum van Eindhoven, boven de banketbakkerij van zijn ouders. Als Jos op Sinterklaasochtend wakker wordt, rent hij meteen naar zijn schoen die hij de avond daarvoor met zijn zusje heeft gezet.

“Een geweldige verrassing was een klein tafelbiljart met echte ivoren balletjes. Waar mijn ouders dit cadeau in die tijd gekocht konden hebben weet ik niet, maar ik was er erg blij mee”. Het is een feestelijke Sinterklaasochtend.

’s Ochtens maakt het gezin plannen om naar buiten te gaan. Gaan ze eerst naar kennissen die op de Demer wonen, de hoofdstraat van Eindhoven, of toch eerst naar oma, die op een steenworp afstand woont? Op de hoek van de straat wordt de keuze gemaakt om eerst naar oma te gaan.

Eenmaal bij oma klinkt er onverwachts een oorverdovend lawaai. Uit schrik schiet de familie onder de eettafel. Als er een agent op de deur bonkt en hen beveelt het huis te ontvluchten, belandt de familie op straat. Jos weet niet wat hij ziet. “We moesten rennen en mochten niet omkijken. Toen ik dat toch deed, zag ik aan het einde van de straat twee huizen in brand staan”. Honderd Engelse bommenwerpers vliegen over en laten hun lading vallen. Jos rilt buiten van de kou, mensen slaan op de vlucht ondersteund door het geluid van een loeiende sirene. Ze verlaten hun huis, de stad en hun herinneringen.

De maanden daarna wordt de ravage in de binnenstad opgeruimd. Het huis van de kennissen om de hoek is geheel plat. De Demer is veranderd in een open lege vlakte. “Ik kon van mijn huis zo de Philipstoren zien. Alles was geraakt, behalve dat wat de Engelsen wilden raken.” Jos en zijn familie evacueren naar het dorpje verderop en blijven daar tot na de oorlog. Als Jos na drie jaar terugkeert naar zijn ouderlijk huis en bakkerij, is het enige dat hij terugvindt, de drie ivoren biljartballetjes, gekregen van Sinterklaas.

De Engelse bommen waren strategisch bedoeld maar de gewone Eindhovenaren werden het slachtoffer. De kennissen hadden het overleefd maar hun huis was totaal vernield. Er vielen in 1942 zo’n 150 doden en velen verloren hun huis. Deze aanval heet nu het Sinterklaasbombardement. Philips werd beschadigd maar het bedrijf had zich binnen zes weken herpakt en draaide weer als vanouds. Op zijn 23e begon Jos zijn carrière bij Philips. Maar liefst 32 jaar werkte hij er met veel plezier.

Historisch kader bombardementen Philips

Een van de grootste bedrijven van Nederland, de N.V. Philips Gloeilampenfabriek, stond in Eindhoven. Na het uitbreken van de oorlog maakte het bedrijf elektronica – radio’s bijvoorbeeld – voor het Duitse leger. Daarmee was Philips een doelwit voor de Geallieerden. Meermaals bombardeerde de Britse RAF Eindhoven, bijvoorbeeld op 5 december 1942: het beruchte Sinterklaasbombardement. Daarbij stierven circa 150 Eindhovenaren. Maar wrang genoeg bleef het niet bij Britse bommen: de dag na de bevrijding van de stad, op 19 september 1944, bombardeerden Duitse vliegtuigen de stad, met 227 doden als gevolg.

Lees hier meer over bombardementen in heel Nederland door Duitse en geallieerde bommenwerpers: https://www.niod.nl/nl/vraag-en-antwoord/duitse-en-geallieerde-bombardementen-op-nederland

FOTO

De ivoren biljartballetjes die Jos kreeg op Sinterklaasochtend (Afbeelding: privébezit Jos Coppen, 2018)

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

WHAT NO CHILD EXPECTED ON SINTERKLAAS MORNING

Location
Nieuwstraat, Demer, Prins Hendrikstraat, Eindhoven

Author
Laurie Wolffs

Philips was founded in the centre of Eindhoven and developed into one of the largest companies in the Netherlands during the beginning of the 1930s. When the Second World War broke out in the Netherlands, Philips was ordered to produce radio equipment for the Germans. This made the company a target for the Allied forces. On Saturday 5 December 1942, the children in Eindhoven followed tradition and put their shoe out before they went to sleep, in the hope that Sinterklaas (Saint Nicholas) would leave something behind. The next morning 100 bombers took off from Britain with one single goal: eliminating Philips.

Jos Coppen was six years old and lived in the Nieuwstraat, in the centre of Eindhoven, above his parents’ bakery. When Jos woke up on Sinterklaas morning, he immediately ran to his shoe, which he put by the fire place the night before together with his little sister.

‘The best surprise was a small billiard table with real ivory balls. I have no idea where my parents found such a present in that time, but I was extremely happy with it’. It was a festive Sinterklaas morning.

Later that morning the family decided to go out. Would they first visit acquaintances who lived on the Demer, the main street in Eindhoven, or would they go to grandma instead, who lived close by? On the street corner they decided to first visit grandma.

As soon as they arrived at grandma’s house, they heard an unexpected but deafening noise. The family hid under the table. Then a policeman knocked on the door and ordered them to leave the house. The family found themselves on the street. Jos couldn’t believe his eyes. ‘We were told to run and not look back. When I did, I saw two houses on fire at the end of the street’. A hundred British bombers flew over and dropped their load. Outside, Jos shivered because of the cold and people were running, driven by the sound of a loud siren. They left their home, the city and their memories.

In the months that followed, the ravage in the city centre was cleared. The house of the acquaintances around the corner was completely destroyed. The Demer had changed into a large empty area. ‘I could see the Philips tower from my home. Everything had been destroyed, except for what the British had wanted to destroy.’ Jos and his family evacuated to a neighbouring village and stayed there until the end of the war. When Jos returned to the family home and bakery three years later, the only thing that he found was the three ivory billiard balls, a present from Sinterklaas.

The British bombs were part of a strategical plan but the citizens of Eindhoven became the victims. The acquaintances survived, but their home was completely destroyed. In 1942, roughly 150 people were killed and many lost their homes. The attack is now known as the Sinterklaasbombardement (Saint Nicholas bombing). Philips was damaged but the company recovered within six weeks and carried on as usual. Jos began his career at Philips at age 23. He worked there with great pleasure for 32 years.

PHOTO
The ivory billiard balls that Jos received on Sinterklaas morning
(Image: private collection Jos Coppen, 2018)

 

More stories by this theme

PARTNERS