WAT GEEN KIND VERWACHT MET SINTERKLAAS

Locatie
Nieuwstraat, Demer, Prins Hendrikstraat, Eindhoven
Schrijver
Laurie Wolffs
Philips werd opgericht in het centrum van Eindhoven en groeide begin jaren 30 uit tot een van de grootste bedrijven van Nederland. De Tweede Wereldoorlog brak uit in Nederland en Philips kreeg de opdracht om radioapparatuur te produceren voor de Duitsers. Dit zorgde ervoor dat het bedrijf een doelwit werd voor de geallieerden. Eindhovense kinderen zetten op zaterdag 5 december 1942 voor het slapen gaan hun schoen. De ochtend daarna stegen er in Engeland zo’n 100 bommenwerpers op met maar een doel: Philips uitschakelen.
Jos Coppen is zes jaar en woont in de Nieuwstraat, het centrum van Eindhoven, boven de banketbakkerij van zijn ouders. Als Jos op Sinterklaasochtend wakker wordt, rent hij meteen naar zijn schoen die hij de avond daarvoor met zijn zusje heeft gezet.
“Een geweldige verrassing was een klein tafelbiljart met echte ivoren balletjes. Waar mijn ouders dit cadeau in die tijd gekocht konden hebben weet ik niet, maar ik was er erg blij mee”. Het is een feestelijke Sinterklaasochtend.
’s Ochtens maakt het gezin plannen om naar buiten te gaan. Gaan ze eerst naar kennissen die op de Demer wonen, de hoofdstraat van Eindhoven, of toch eerst naar oma, die op een steenworp afstand woont? Op de hoek van de straat wordt de keuze gemaakt om eerst naar oma te gaan.
Eenmaal bij oma klinkt er onverwachts een oorverdovend lawaai. Uit schrik schiet de familie onder de eettafel. Als er een agent op de deur bonkt en hen beveelt het huis te ontvluchten, belandt de familie op straat. Jos weet niet wat hij ziet. “We moesten rennen en mochten niet omkijken. Toen ik dat toch deed, zag ik aan het einde van de straat twee huizen in brand staan”. Honderd Engelse bommenwerpers vliegen over en laten hun lading vallen. Jos rilt buiten van de kou, mensen slaan op de vlucht ondersteund door het geluid van een loeiende sirene. Ze verlaten hun huis, de stad en hun herinneringen.
De maanden daarna wordt de ravage in de binnenstad opgeruimd. Het huis van de kennissen om de hoek is geheel plat. De Demer is veranderd in een open lege vlakte. “Ik kon van mijn huis zo de Philipstoren zien. Alles was geraakt, behalve dat wat de Engelsen wilden raken.” Jos en zijn familie evacueren naar het dorpje verderop en blijven daar tot na de oorlog. Als Jos na drie jaar terugkeert naar zijn ouderlijk huis en bakkerij, is het enige dat hij terugvindt, de drie ivoren biljartballetjes, gekregen van Sinterklaas.
De Engelse bommen waren strategisch bedoeld maar de gewone Eindhovenaren werden het slachtoffer. De kennissen hadden het overleefd maar hun huis was totaal vernield. Er vielen in 1942 zo’n 150 doden en velen verloren hun huis. Deze aanval heet nu het Sinterklaasbombardement. Philips werd beschadigd maar het bedrijf had zich binnen zes weken herpakt en draaide weer als vanouds. Op zijn 23e begon Jos zijn carrière bij Philips. Maar liefst 32 jaar werkte hij er met veel plezier.
Historisch kader bombardementen Philips
Een van de grootste bedrijven van Nederland, de N.V. Philips Gloeilampenfabriek, stond in Eindhoven. Na het uitbreken van de oorlog maakte het bedrijf elektronica – radio’s bijvoorbeeld – voor het Duitse leger. Daarmee was Philips een doelwit voor de Geallieerden. Meermaals bombardeerde de Britse RAF Eindhoven, bijvoorbeeld op 5 december 1942: het beruchte Sinterklaasbombardement. Daarbij stierven circa 150 Eindhovenaren. Maar wrang genoeg bleef het niet bij Britse bommen: de dag na de bevrijding van de stad, op 19 september 1944, bombardeerden Duitse vliegtuigen de stad, met 227 doden als gevolg.
Lees hier meer over bombardementen in heel Nederland door Duitse en geallieerde bommenwerpers: https://www.niod.nl/nl/vraag-en-antwoord/duitse-en-geallieerde-bombardementen-op-nederland

FOTO
De ivoren biljartballetjes die Jos kreeg op Sinterklaasochtend (Afbeelding: privébezit Jos Coppen, 2018)