IK DEED ZELF DE DEUR OPEN

Locatie
Gijzelaarskamp Beekvliet

Schrijver
Birgit Barten

Op 4 mei 1942 werden 460 vooraanstaande Nederlanders opgepakt. Politici, hoogleraren, geestelijken, musici, advocaten en schrijvers werden gegijzeld zodat de Duitse bezetter het Nederlandse verzet in hun greep kon houden. Een van de jongste gegijzelden van het kamp is Piet Sanders uit Schiedam. ‘’Het was een complete verrassing, ik deed zelf de deur open.’’ De advocaat wordt nietsvermoedend opgepakt en afgevoerd naar het kleinseminarie Beekvliet nabij Sint-Michelsgestel.

Bij aankomst hoort Piet de bekende Nederlandse literator Willem Asselbergs (Anton van Duinkerken) aan de andere prominente Nederlanders een aantrekkelijk verhaal vertellen over het Brabantse land. Met zijn allen zitten ze gevangen in een statig gebouw in de bossen. Het lijkt er haast een gedwongen Rotaryclub. Er wordt getennist, je kan er verschillende cursussen volgen. En iedereen is vrij om te doen en laten wat ze willen. Maar toch: ‘’Je was van huis weggehaald en wist niet wat er zou gebeuren.’’

Afscheidsbrief

Boven alle relatieve luxe hangt een grote donkere wolk. Die wolk barst op 7 augustus 1942. Er wordt een bomaanslag op een trein van het Duitse leger gepleegd door het Rotterdamse verzet. Hoewel de aanslag mislukt, zijn de Duitsers woedend. Als de daders van de aanslag zich niet vóór 14 augustus melden, volgen er represailles! Direct worden er vijfentwintig gijzelaars uit het kamp geselecteerd. Piet Sanders is een van hen. Piet begint een afscheidsbrief aan zijn vrouw te schrijven. Hij leeft de daaropvolgende drie dagen met de gedachte dat een van die dagen weleens zijn laatste kan zijn.

In de nacht van 14 augustus wordt Piet Sanders wakker van een fel licht. ‘’Een militair scheen met een zoeklantaarn precies in mijn gezicht, de lantaarn gleed verder en toen wist ik het: ik ben het toch niet. De militair koos willekeurig. Hij scheen de gijzelaars in het gezicht terwijl hij langs de bedden liep. Wie zou hij toch kiezen?

De soldaat bleef staan bij Schimmelpenninck, hij werd samen met vier andere gijzelaars meegenomen.’’ Vroeg in de ochtend van 15 augustus zijn de vijf mannen geëxecuteerd: Christoffel Bennekers, Alexander Baron Schimmelpenninck van der Oije, Robert Baelde, Willem Ruijs en Otto Ernst Gelder, graaf van Limburg Stirum. Op de fusilladeplaats in de bossen van Goirle zijn ieder jaar nog herdenkingen.

Sanders als secretaris generaal

Sanders regelde de activiteiten in het kamp vol overgave en dat bleef niet onopgemerkt. Hij viel op bij de voorzitter van de kampleiding, professor Willem Schermerhorn, eveneens gijzelaar en van huis uit cartograaf. Na de bevrijding kreeg Schermerhorn het verzoek van de koningin om minister-president van Nederland te worden. Schermerhorn zei ja, maar stelde als voorwaarde dat Piet Sanders zijn secretaris-generaal op Algemene Zaken zou worden. Zo geschiedde en daar bleef het niet bij. Er was zoveel werk in die wederopbouwtijd en daarom kreeg Piet Sanders ook het secretariaat van de ministerraad erbij.

Historisch kader Gijzeling - Kamp Beekvliet

Gedurende de Tweede Wereldoorlog pakte de Duitse politie geregeld onschuldige burgers op en zette ze gevangen. De burgers werden in gijzeling genomen, onder andere uit voorzorg om te voorkomen dat ze de plannen van de bezetter verhinderden. Ook vonden er gijzelingen plaats om de Nederlandse burgers bang te maken en in het gareel te houden. Wanneer het verzet een verzetsactie pleegde tegen de bezetter, reageerde de bezetter met felle tegenacties en executeerde gijzelaars als represaille. De gijzelaars kwamen in verschillende gijzelaarskampen terecht. In Noord-Brabant waren er vier gijzelaarskampen: Kamp Beekvliet in Sint-Michielsgestel, Kamp ‘De Ruwenberg’, Kamp Haaren en Kamp Vught.

Lees hier meer over de gijzelingen tijdens de Tweede Wereldoorlog: https://www.tweedewereldoorlog.nl/gijzelaars/

Bronnen:

Historische presentatie - Het gezicht van Gestel

Gijzelaars van Beekvliet 1942 – 1944, geschilderd door Karel van Veen

29 juni t/m 17 november 2019

Met de historische presentatie Het gezicht van Gestel toont Het Noordbrabants Museum het benarde verhaal van de gijzelaars van Beekvliet. Te zien zijn Karel van Veen’s portretten, maar ook kaarten, foto’s, brieven en objecten uit het dagelijks leven van de gijzelaars. Een saillant detail: Het Noordbrabants Museum is gevestigd in het voormalig gouvernementspaleis in ’s-Hertogenbosch. Van 1946 tot 1959 was het de ambtswoning van voormalig gijzelaar en toenmalig commissaris van de Koningin Jan de Quay.

Kijk voor meer informatie over deze presentatie op:

https://www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/bezoek/tentoonstellingen-activiteiten/tentoonstellingen/gijzelaars-van-st-michielsgestel/

Of voor meer informatie over Karel van Veen op: http://www.karelvanveen.nl/gijzelaarskamp-beekvliet-woii/

FOTO
Piet Sanders 1947

Bekijk nog meer verhalen in dit thema

← BY TRAIN TOWARDS A BETTER LIFE JE RADIO OF JE LEVEN →

I OPENED THE DOOR MYSELF

Location
Beekvliet hostage camp

Author
Birgit Barten

On 4 May 1942, 460 prominent Dutch citizens were arrested. They included politicians, professors, clerics, musicians, lawyers and writers, who were taken hostage by the Germans to help them tighten their grip on the Dutch resistance. One of the youngest hostages was Piet Sanders from Schiedam. ‘It was a complete surprise, I opened the door to them myself.’ The lawyer was arrested unsuspectingly and taken to the minor seminary in Beekvliet near Sint-Michelsgestel.

On arrival, Piet heard the famous Dutch writer Willem Asselbergs (Anton van Duinkerken) telling the other prominent hostages an engaging story about the province of Brabant. Together, they were held in a majestic building in the forests in what seemed like a forced ‘rotary club’ with tennis and courses, in fact everyone was free to do whatever they wanted. The only problem was that ‘You’d been hauled away from your home and had no idea what would happen.’

Farewell letter

A large black cloud hung over the relative luxury and that cloud burst on 7 August 1942 when a bomb, planted by the Rotterdam resistance, exploded on a train being operated by the German army. Although the attack failed, it enraged the Germans and they announced that the perpetrators would surrender themselves before 14 August or there would be reprisals. 25 of the hostages from the ‘camp’ were chosen immediately, Piet Sanders was one of them. He began to write a farewell letter to his wife. The following three days he lived with the constant thought that any one of them could well be his last.

During the night of 14 August, Piet Sanders was awoken by a bright light. ‘One of the soldiers was shining a torch right into my face. Then it started to move away and at that point I knew ‘it’s not me’. The solider chose at random. He shone the hostages in the face while he walked along the ends of the beds. But who would he choose? The soldier came to rest next to Schimmelpenninck, and he was taken away together with four other hostages.’ Early in the morning of 15 August, the five men were executed: Christoffel Bennekers, Alexander Baron Schimmelpenninck van der Oije, Robert Baelde, Willem Ruijs and Otto Ernst Gelder, the Count of Limburg Stirum. A remembrance takes place at the execution site in the Goirle forests ever year.

Sanders as secretary of state

Sanders organised the activities in the camp devotedly, something which did not go unnoticed, and he caught the attention of fellow hostage and chairman of the camp authority, Professor Willem Schermerhorn, a cartographer. After the liberation, Schermerhorn was invited by the Queen to become the Prime Minister of the Netherlands. He agreed, but on the condition that Piet Sanders could be his secretary of state for General Affairs. And so he was. But it did not stop there, and in fact there was so much work during the post-war reconstruction, that Piet Sanders also became the secretary of the Council of Ministers.

FOTO
Hier toelichting op foto’s