CIGARETTES AS SILENT WITNESS OF A BIESBOSCH CROSSING

Author
Hannie Visser
Location
Drimmelen
Theme
Battle 1944

The unsuccessful Battle of Arnhem brought the liberation of the Netherlands in the autumn of ’44 in Brabant to a halt. This meant that the Biesbosch in Brabant became a sort of no man’s land during the last winter of the war, with boats crossing over many times during the night to bring people, medicines and secret documents to safety without being seen.

The British General John Winthrop Hackett landed on the Ginkelse heath near Ede on 18 September 1944 with the fourth British Parachute Regiment. At the end of the Battle of Arnhem on 24 September ’44 he was seriously injured and transferred to the St Elisabeth Hospital in Arnhem. It’s a wonder that he survived such a serious operation.

Ten days later the resistance snatched him from the hospital and he was looked after by the unmarried sisters Mien, Anna and Cor de Nooij and the widow Rie Snoek-de Nooij. The sisters took good care of him, it took him four months to recover his strength. It wasn’t until 30 January 1945 that he took leave of his ‘nurses’ and cycled through the snow via Groot-Ammers to Sliedrecht. His identity card was issued in the name of ‘Mr Van Dalen’ and on the reverse was a badge indicating that he was deaf. This was to prevent the British general from being betrayed by his language or accent.

Four days later his ‘Biesbosch crosser’ Koos Meijer was waiting for him in Sliedrecht to row the general over the water to the liberated southern part of the country. “It promised to be a cold night. All the reason to thank Aunt Mien for her thick blue and white underwear and the long white woollen sweater that I was allowed to keep for the journey”, is how Hackett described his journey through the dark Biesbosch. “I was helped into the boat. Strong hands pushed us off and Koos paddled away with powerful strokes. Our boat danced like a demon on the rolling waves. I held on tight where I could, foam was spraying in my face and I did my best to match my movement to that of the boat. It was cold. I untied my shoelaces so I could wriggle my toes because I no longer had any feeling in my feet”. He arrived safely in Drimmelen harbour in the liberated south of the country where he was met by the British Army. “Amidst this familiar and grateful assortment of British Army equipment in the field, I fell back into my seat. I was back with my own men! Koos came inside and we were keen to see each other for the first time in daylight. I did what I could to express my gratitude to him”.  As a way of thanking him, the general pressed his last packet of cigarettes into Koos’ hand and signed it.

In April 1967 the film ‘Grensrechters in de Biesbosch’ (Border guards in the Biesbosch) was made. It featured eye witness stories of the Biesbosch crossers, with stories about Kees van de Sande and Arie van Driel who had been executed. And also General John Winthrop Hackett; the film shows him meeting his ‘crosser’ Koos Meijer from Sliedrecht once again. Then Meijer shows the packet of Player’s Navy Cut Tobacco cigarettes with the general’s signature that he had been given 23 years earlier by Hackett as thanks for a successful crossing.

Hackett received an unusual gift on 8 April 1967. The Royal Association ‘Onze Luchtmacht’ (Our Air Force) presented him with a porcelain dish, designed by H.A. Elshout and featuring the beautiful colours of that unusual journey through the Biesbosch in the winter of 1945. On 21 September 2012 General Hackett’s relatives presented the unusual porcelain dish to the Biesbosch Museum. It has been given a place in the museum in the Biesbosch crossers’ canoe – next to Biesbosch crosser Koos Meijer’s packet of Player’s Navy Cut Tobacco.

Hackett died on 9 September 1997 aged 87, he was the last surviving general of the Battle of Arnhem.

PHOTO
The porcelain dish that John Hackett received in 1967
(Image: Biesbosch MuseumEiland Werkendam, 2018)

PARTNERS

SIGARETTEN ALS STILLE GETUIGEN VAN EEN BIESBOSCHCROSSING

Schrijver
Hannie Visser
Locatie
De haven aan het Beursplein achter de Nieuwlandsedijk, Lage Zwaluwe
Thema
Strijd 1944

Door de verloren Slag om Arnhem stokte de bevrijding van Nederland in het najaar van ’44 in Brabant. En zo werd de Brabantse Biesbosch in de laatste oorlogswinter een soort niemandsland, dat crossers in de nachtelijke uren keer op keer doorkruisten om mensen, medicijnen en geheime documenten ongezien weg te brengen.

De Britse generaal John Winthrop Hackett landde 18 september 1944 met zijn vierde Britse Parachutistenbrigade op de Ginkelse heide bij Ede. Aan het einde van de Slag om Arnhem op 24 september ‘44 raakte hij zwaar gewond en werd overgebracht naar het Sint Elisabeth Gasthuis in Arnhem. Als door een wonder overleefde hij een zware operatie.

Tien dagen later ontvoert het verzet hem uit het ziekenhuis en krijgt hij in Ede onderdak bij de ongetrouwde zusters Mien, Anna en Cor de Nooij en de weduwe Rie Snoek-de Nooij. De zussen zorgen goed voor hem, vier maanden heeft hij nodig om aan te sterken. Pas op 30 januari 1945 neemt hij afscheid van zijn ‘verpleegsters’ en fietst hij door de sneeuw via Groot-Ammers naar Sliedrecht. Zijn persoons­bewijs staat op naam van mijnheer ‘Van Dalen’ en op zijn revers prijkt een SH-speldje voor doven en slechthorenden. Dit om te voorkomen dat de Britse generaal zich door zijn taal of accent zou verraden.

Vier dagen later staat in Sliedrecht zijn Biesboschcrosser Koos Meijer klaar om de generaal over het water naar het bevrijde Zuiden te roeien. “Het beloofde een koude nacht te worden. Alle reden om tante Mien dankbaar te zijn voor haar dikke blauwwitte onderbroek en de lange witte wollen trui die ik voor de reis had mogen houden”, zo beschrijft Hackett zijn tocht door de donkere Biesbosch. “Ik werd in de boot geholpen. Sterke handen duwden ons af en Koos peddelde met krachtige slag weg. Ons bootje danste als bezeten op de aanrollende baren. Ik hield me vast waar ik kon, schuim spatte op mijn gezicht en ik zette alles op alles om een te worden met de beweging van de boot. Het was koud. Ik deed mijn schoenveters wat losser en bewoog mijn tenen, want ik had geen gevoel meer in mijn voeten”. Veilig komt hij aan in de haven van Lage Zwaluwe in het bevrijde Zuiden. Daar wordt hij ontvangen door het Britse leger. “Te midden van deze vertrouwde en weldadig aandoende mengelmoes van uitrusting van het Britse leger te velde, liet ik me op een stoel vallen. Ik was weer bij mijn eigen mensen! Koos kwam binnen en we bekeken elkaar met belangstelling voor het eerst bij licht. Ik deed wat ik kon om hem mijn dankbaarheid te betuigen”. Als dank drukt de generaal Koos zijn laatste pakje sigaretten in de handen met daarop zijn handtekening.

In april 1967 wordt de film ‘Grensrechters in de Biesbosch’ opgenomen. Met ooggetuigen verslagen van de Biesboschcrossers, met verhalen over de gefusilleerde kameraden Kees van de Sande en Arie van Driel. Maar ook met generaal John Winthrop Hackett; in de film volgt een hereniging met zijn ‘crosser’ Koos Meijer uit Sliedrecht. En dan tovert Meijer het pakje Player’s Navy Cut Tabacco sigaretten tevoorschijn met de handtekening van de generaal, dat hij 23 jaar eerder van Hackett had gekregen als dank na die succesvolle crossing.

Op 8 april 1967 krijgt ook Hackett een bijzonder cadeau. De Koninklijke Vereniging ‘Onze Luchtmacht’ schenkt hem een porseleinen schaal, ontworpen door H.A. Elshout, met daarop in prachtige kleuren die bijzondere reis door de Biesbosch in de winter van 1945. Op 21 september 2012 schenken de nabestaanden de bijzondere porseleinen schaal van generaal Hackett aan het Biesboschmuseum. Hij krijgt een plekje in het museum in de kano van de Biesboschcrossers. Naast het Player’s Navy Cut Tobacco sigarettenpakje van Biesboschcrosser Koos Meijer.

Hackett overleed 9 september 1997 op 87-jarige leeftijd als laatste nog levende generaal van de Slag om Arnhem.

 

Historisch kader Biesboschcrossings

De Biesbosch was als natuurgebied vol bomen, bossen en wateren tijdens de oorlog een plek waar men zich onopgemerkt vrij kon verstoppen of juist verplaatsen. Gelegen tussen het bevrijde zuiden en de nog bezette rest van Nederland. Vanaf november 1944 maakte een groep van 21 mensen nachtelijke crossings door de Biesbosch. Van bezet gebied smokkelden ze berichten, goederen en zelfs personen naar bevrijd gebied. Deze groep heette later de line-crossers. Het waren gevaarlijke tochten, die vaak werden afgelegd in kleine bootjes. De zware weersomstandigheden maakten de crossings moeilijk. Ook was er constante dreiging om betrapt te worden en door Duitsers gevangen genomen te worden of zelfs te worden vermoord. In totaal zijn er ongeveer 370 crossings gemaakt.

Lees hier meer over de Biesboschcrossings: https://www.jaarvanverzet.nl/verzetsactie/line-crossers-biesbosch/

Bronnen:

FOTO
De porseleinen schaal die John Hackett in 1967 ontving
(Afbeelding: Biesbosch MuseumEiland Werkendam, 2018)

SAMENWERKENDE PARTNERS